Orde in de chaos: we gidsen je door ‘Endless’, het nieuwe ‘visuele album’ van Frank Ocean

Na jaren wachten kregen de hondstrouwe fans van Frank Ocean gisteren eindelijk hun beloning: drie kwartier aan gloednieuwe muziek. Oef. Toch betekent dit nog steeds niet het einde van de slepende saga: Endless is namelijk niét het langverwachte album dat het alom gelauwerde Channel ORANGE moest opvolgen. Wat is het dan wel? We loodsen je er snel door. Of net heel traag?

Er is gaandeweg een enorme hype ontstaan rond de nieuwe plaat van Ocean. Wanneer moest-ie normaal gezien droppen?

Ocean speelde zelf voortdurend met deadlines en liet het speculeren over aan zijn fanbase. Dit jaar nog beloofde hij zijn album uit te brengen in juli (dat gebeurde dus niet), ietsje later verwachtte de hele muziekwereld het op 5 augustus. Ocean bleef echter muisstil. De historie kan je in onze andere artikels hier en hier nog eens nalezen.

Is het een video? Een plaat?

Endless is een “visual album”, een stream van 45 minuten op de tonen van nieuwe nummers van Ocean.

Waar kan ik Franks nieuwe songs beluisteren?

Via Apple Music (in je iTunes) - je kan je trouwens drie maanden gratis abonneren. Tot vrijdagavond laat stond de hele video nog op Vimeo, maar daar is Apple aan een schoonmaakbeurt begonnen (deze link is stabieler).

Is dit dan dé nieuwe plaat?
Neen. Hét album, dat al een jaar aangekondigd wordt als Boys Don’t Cry, zou nu toch een andere naam dragen (zucht, classic Frank) en later dit weekend droppen. Althans, dat verwachten we. En tussen verwachting en realiteit, als het om Frank Ocean gaat, gaapt vaak een diepe kloof. (Voor de core fans van Ocean: de release van Endless als een soort b-side van het hoofdalbum verklaart het onderschrift van de post die de hele hype in gang zette, in april 2015: “I got two versions. I got twooo versions…”)

Waar ben ik in godsnaam naar aan het kijken?

Op 1 augustus verscheen op de albumsite boysdontcry.co een stream (24/7 beschikbaar) waarop te zien was hoe Frank ongestoord werkte in een magazijn: hij laste, zaagde hout, sloeg met een hamer, enzovoort. Af en toe klonken er snippets van nieuwe muziek. De film die nu verschenen is, Endless, is een soort compilatie van die stream. Verschillende Franks werken tegelijkertijd aan een spiraalvormige trap. Tegen het einde van de video is de hoge trap klaar en bestijgt Frank zijn bouwwerk. Wanneer hij boven lijkt te komen, wordt het beeld zwart en keren we terug naar het openingsshot: Frank die een aantal boxen opendraait en begint te werken. Endless is zo een loop waarin Frank eeuwig werkt aan een wenteltrap zonder einde, een beklimming die hij nooit kan afmaken.
 

Wat heeft dit in godsnaam te betekenen?

Moeilijk te zeggen. Eerst en vooral moet gezegd dat het een verademing is om Ocean zo rustig te zien lassen en zagen. In onze tumultueuze levens is het een openbaring om drie kwartier te kijken naar een kalme, rustig werkende man. Het doet denken aan het succes van de zogenaamde slow tv, waarbij miljoenen kijkers urenlang naar een boottocht of treinrit staren. Ocean roept zulke ervaringen uitstekend op.

In het verlengde daarvan lijkt de trage film sterk op een commentaar op het album zelf. Toen Malay, een goede vriend en producer van Ocean, vorige week op Reddit bestookt werd met vragen over de deadline van Franks album, hamerde hij erop dat “art should never be rushed”. Frank speelde jarenlang zelf met deadlines, creëerde als het ware de druk, maar trok er zich vakkundig niets van aan. De lange en trage stream die Endless is, toont het geduld van een vakman, een artiest die zijn kunst serieus neemt. Het is een krachtig antwoord op de bomvolle stations aan hypetrains die elk jaar even snel aankomen als ze vertrekken: artiesten die nummer na nummer uitbrengen, die onder druk van hun platenmaatschappijen muziekmachines worden. Ja, Ocean nam vier jaar de tijd om een album te maken. En ja, dat is nodig voor een doordacht, artistiek opus.

Los daarvan is de aanloop naar dit “visual album” ook een soort performance art. Het album opent en sluit met een kermisachtig synthpopnummer, “Device Control”, waarin een robotstem verschillende smartphones promoot. Wat begint als een slagzin (“Streaming life in this device is possible”) wordt vervormd tot een angstaanjagende aankondiging (“This stream of life, on this device / Is causing a streamed life”). In ware 1984-stijl waarschuwt Endless de luisteraar voor de degradatie van het echte, authentieke leven naar een digitaal leven, waar we enkel bestaan in en door onze schermen. Ons leven bestaat niet meer op zichzelf, maar enkel op stream. We werken niet toe naar onze echte dromen, maar enkel naar “dreams of pleasure in our hand”. Geef maar toe: is het niet bijna belangrijker om je diploma-uitreiking of vakantie te delen via Facebook en Instagram, dan dat je geniet van de ervaring zelf? Bekijken we concerten van onze favoriete artiesten niet via onze Snapchatcamera’s, als een stream van onze eigen blik?
 

Ondertussen, op zijn eigen stream, tokkelt Ocean op zijn smartphone. Vergeet daarbij niet dat Endless een compilatie is van wat origineel een 24/7 livestream was. Naar onze bescheiden mening is “Device Control” een instant klassieker.

En de muziek zelf?

De 45 minuten aan muziek doen soms bevreemdend aan. Het album staat bol van excentrieke synths, vocals die overlappen en verloren samples. Het is met een vergrootglas zoeken naar de dromerige pop van Channel ORANGE (al vind je ze wel, in het dansbare “Comme des Garçons”, bijvoorbeeld), toegankelijke, laid-back nummers en zelfs refreinen tout court. In de vele muzikale intermezzi leunt de plaat vooral aan bij mixtapes van Flying Lotus of Hudson Mohawke, of de instrumentale versie van Nothing Was The Same van Drake. Wat buiten kijf staat, is dat Endless zowel muzikaal als tekstueel buitengewoon complex en uitdagend is. Het album wordt nu al vergeleken met Untitled Unmastered van Kendrick Lamar: een bundel van nummers die het hoofdalbum niet haalden, maar die wel een eigen plaat verdienen.

In onze ultrasnelle maatschappij hoort Chase nu al een review klaar te hebben. Dat doen we niet. We volgen de raad van Ocean en doen het kalmpjes aan. In de dagen en weken die volgen, beluisteren en bespreken we de nummers van Endless. Heel, heel traagjes. Binnenkort komt het definitieve album uit. We hebben tijd. Jullie ook?

EDIT 1: Op zaterdagochtend schoot Frank de eerste single van zijn hoofdplaat de wereld in, "Nikes" genaamd. Hier gratis te bekijken!

EDIT 2: Nu is ook het definitieve album van Frank beschikbaar. De opvolger van Channel ORANGE heet Blonde. Hou Chase in de gaten voor besprekingen en updates!